Hirudoterapia była stosowana w starożytności, pisano o niej już w Biblii, w 2004 roku została uznana za metodą leczniczą przez Amerykańską Agencję Żywności i leków (FDA).
Pijawki wysysają krew, ale przede wszystkim wpuszczają hirudozwiązki, które znajdują się w ich gruczołach ślinowych. Wywołują istotne zmiany biochemiczne i poprawiają samopoczucie.
Czasem błędnie myślimy, że pijawka wykorzystywana do zabiegu może nas czymś zarazić. Może to wynikać z faktu, że w poprzednich wiekach pijawki pozyskiwane były z naturalnego środowiska, w którym odżywiały się krwią przypadkowych żywicieli, często zakażonych chorobami bakteryjnymi, wirusowymi. Dziś jest to całkowicie niemożliwe, ponieważ pijawki wykorzystywane do hirudroterapi są hodowane w sterylnych laboratoriach. Pijawka jest wykorzystywana jednorazowo do pacjenta i utylizowana, nie ma możliwości aby się czymkolwiek zarazić.
Ugryzienie pijawki jest praktycznie bezbolesne, uwalniane są m.in. endorfiny o właściwościach znieczulających. Inne składniki wykazują właściwości przeciwzapalne, przeciwbólowe, przeciwbakteryjne. Hirudyna jest najważniejszym składnikiem śliny pijawek w profilaktyce zawałów i udarów. Jest ona silnym inhibitorem krzepnięcia krwi, co oznacza że działa przeciwzakrzepowo. Podobnie działają wykryte w ślinie pijawek antykoagulanty. Z kolei bdeliny i egliny hamują reakcje zapalne, tym samym rozwój obrzęku i bólu. Pijawki wydzielają triglicerydazy, które rozkładają trójglicerydy. Wspierają układ nerwowy przez wydzielanie niezbędnych do prawidłowego funkcjonowania nieuroprzekaźników – dopaminę, serotoninę, histaminę i acetylocholinę. Zabieg polecany jest do osób z nadciśnieniem, wydzielany PC-LS należy do regulatorów ciśnienia tętniczego krwi. Natomiast histamina rozszerza naczynia krwionośne, co pomaga walczyć z nadciśnieniem. Terapia jest też wykorzystywana by przyśpieszyć gojenie się ran po przeszczepach i operacjach.
Hirudoterapia łagodzi ból, stany zapalne, choroby kręgosłupa, zapalenie korzeni nerwowych, reumatoidalne zapaleniu stawów, rwę kulszową, bóle głowy. Stosuje się ją w okulistyce, laryngologii, chorobach układu moczowo-płciowego. Pijawki wytwarzają również substancje spowalniające procesy starzenia się skóry i pozytywnie wpływają na jej kondycje, spowalnia degradację elastyny. Warto wspomnieć, że nadal nie udało się zidentyfikować wszystkich cennych hirudozwiązków.
SUBSTANCJE AKTYWNE I MECHANIZM DZIAŁANIA
Obecnie, ze śliny pijawki wyizolowano ponad 100 substancji bioaktywnych
-
Pierwszą i najważniejszą z nich jest hirudyna (hirudin). Jest to silny koagulant, inhibitor trombiny, który zapobiega tworzeniu się skrzepów powstających na skutek indukcji fibrynogenu.
-
Destabilaza (destabilase) działa proteolitycznie i trombolitycznie. Enzym ten pobudza wzrost komórek nerwowych, podobnie do czynnika wzrostu nerwów NGF (nervegrowth factor) hamuje wzrost bakterii oraz destruuje peptydoglikany, które znajdują się w ścianach komórkowych mikroorganizmów.
-
Antystazyna (antistasin) i gilanten (ghilanten), są to inhibitory czynnika krzepnięcia krwi Xa, które oddziałują antymeta- statycznie.
-
Eglina B (eglin B) posiada właściwości przeciwzapalne, hamuje granulocytarne czynniki zapalne oraz obniża poziom mediatorów zapalnych: interleukiny 2, endoteliny.
-
Eglina C (eglin C) jest inhibitorem wytwarzania przez neutrofile wolnych rodników tlenowych. Przeciwdziała namnażaniu komórek nowotworowych, ma właściwości antyagregacyjnie, jednak może być alergenna. Egliny zapobiegają destrukcji tkanki powodowanej przez endogenne neutrofile.
-
Bdelina A i B (bdellin A, bdellin B) wykazują działanie przeciwzapalne oraz stymulują proliferację i regenerację komórek nerwowych. Wpływają na zmniejszenie obrzęku, uczestniczą w procesie gojenia ran, a także wstrzymują wytwarzanie czynników zapalnych. Właściwości te są szcze- gólnie istotne w chirurgii i replantacjach.
-
Procesowi gojenia ran towarzyszą również fibrynazy (fibrinase) i kolagenazy (collagenase).
-
Ślina pijawki zawiera również: LDTI – inhibitor tryptazy (leecderived tryptase inhibitor), który ma korzystny wpływ w przypadłościach takich jak: fibrozy, alergie, astma, sklerodermy, anafilaksja, reumato- idalne zapalenie stawów bądź arterioskleroza.
-
Hialuronidaza (hyaluronidase) rozkłada polimerowy kwas hia- luronowy na mniejsze jednostki polimeryczne lub monomery, uwalniając cząsteczki wody. Działa przeciwbakteryjnie.
-
Antyelastaza (anti-elastase) blokuje enzymy odpowiedzialne za rozpad elastyny i opóźnia procesy starzenia skóry. Odgrywa ważną rolę w kosmetologii i dermatologii w przypadku trądziku, łuszczycy, wyprysku, cellulitu, czy teleangiektazji.
-
Esteraza cholesterolowa (cholesterol esterase) i triglicerydaza wpływają na obniżenie stężenia lipoprotein o niskiej gęsto- ści LDL, normalizują poziom triglicerydów i cholesterolu.
-
Hementyna i hementeryna wyzkazują właściwości fibrynolityczne. Oprócz wymienionych substancji aktywnych i wielu innych, lecznicze właściwości pomocne przy zakażeniach gronkowcem złocistym, posocznicy meningokokowej, tężcu, czy zapaleniu opon mózgowych zawdzięczamy bakterii symbiotycznej Aeromonas hydrophilia, z którą w symbiozie żyją pijawki, jednak może ona również być przyczyną powikłań.
Zabieg przy użyciu pijawki lekarskiej usuwa objaw choroby. Najlepszym sposobem aby zlikwidować jej przyczynę jest dietoterapia. Połączenie tych dwóch terapii przynosi spektakularne efekty.
- chorób naczyniowych
- układu ruchu (zwyrodnienia, zapalenia stawów)
- neurologicznych
- ginekologicznych
- przewodu pokarmowego
- urologicznych
- układu oddechowego
- okulistyczne i laryngologii
- dermatologii
Hirudoterapia ma cenny wpływ na ludzki organizm, jest bezpieczną metodą ale nie dla każdego. Przeciwwskazaniem do zabiegu są:
- hemofilia
- anemia
- zbyt niskie ciśnienie
- nowotwory złośliwe
- alergia na białko oraz ukąszenie pszczół
- ciąża i karmienie piersią
- krwawienia wenętrzne np. wrzody żołądka
- niezdiagnozowany ból brzucha
- wiek poniżej 12 lat